Niektóre znamiona zbudowane są z melanocytów – komórek produkujących barwnik (melaninę), inne z tzw. komórek znamionowych. U około 30% pacjentów z czerniakiem złośliwym, nowotwór rozwinął się na podłożu istniejącego znamienia melanocytowego wskutek złośliwej transformacji. Jakkolwiek jest to rzadkie zjawisko – zdarza się, a pełne wyleczenie chorych, u których rozpoznano czerniaka skóry, zależy od wczesnego wykrycia – mówi dr Łukasz Łebkowski, specjalista chirurgii ogólnej i chirurgii onkologicznej, ekspert Kliniki Sthetic. Dlatego obserwacja znamion oraz wizyta u dermatologa po stwierdzeniu jakichkolwiek zmian w ich obrębie jest podstawą profilaktyki raka skóry.

Co szczególnie powinno nas zaniepokoić?

• powiększenie się znamienia lub jego pogrubienie w stosunkowo szybkim czasie, 
• łuszczenie się zmiany, świąd lub sączenie, 
• nieregularne brzegi i niejednolity kolor, 
• odczyn zapalny w obrębie znamienia, 
• nadżerki i krwawienie, 
• obrzęk oraz ból.  

Badanie dermatoskopowe powinno być wykonane w przypadku każdej zmiany, jednak w sytuacji w jakiej zaistniały przynajmniej 3 z wymienionych powyżej wskazań, jest już koniecznością. Należy pamiętać, że dermatoskopia nie daje ostatecznej diagnozy. Pozwala natomiast różnicować zmiany o charakterze łagodnym i atypowym, określając sposób dalszego postępowania. Obowiązująca obecnie na rynku dermatoskopia cyfrowa jest badaniem nieinwazyjnym i polega na przyłożeniu do znamienia kamery dającej kilkudziesięciokrotne powiększenie. Uzyskany obraz jest następnie przetwarzany komputerowo i odpowiednio analizowany, a wynik badania jest natychmiast udostępniany pacjentowi. Kolejne badania pozwalają na monitorowanie następujących w czasie zmian i zapisanych obrazów, co pozwala śledzić dynamikę transformacji i we właściwym czasie podjąć decyzję o chirurgicznym usunięciu znamienia.  

Do szczególnych sytuacji wymagających oceny dermatoskopowej należy pojawienie się nowych zmian barwnikowych na skórze oraz gdy są one często drażnione, zahaczane i kaleczone np. podczas depilacji czy noszeniem przylegającej odzieży (biustonosz). Ocena dermatoskopowa zmian skórnych wymaga dużego doświadczenia, a w przypadku wątpliwości, co do jej oceny, zmiana jest wycinana chirurgicznie i badana histopatologicznie. Kryteria oceny – jak wyjaśnia specjalista Kliniki Sthetic – opierają się na obserwacji cech zewnętrznych znamion: asymetrii, odgraniczenia, wielobarwności oraz zróżnicowanej struktury. Badanie dermatoskopem może być powtarzane wielokrotnie i nie narzuca ograniczeń wiekowych. Jest wykonywane w celu wczesnego wykrycia transformacji nowotworowej.

Co wykrywa dermatoskop?

• czerniaka złośliwego, 
• znamiona barwnikowe (m.in. znamiona Beckera, Spitza, Suttona, błękitne, plamy soczewicowate) 
• znamiona atypowe, 
• brodawki łojotokowe, 
• naczyniaki, 
• zmiany krwotoczne. 

Przed każdą oceną lekarz przeprowadza szczegółowy wywiad, szczególnie pod kątem cech dziedzicznych oraz czasu pojawienia się znamienia/znamion wraz z szybkością, z jaką się zmieniają. Nowoczesny system wizualizacji oraz archiwizacji danych i obrazów umożliwia przeprowadzanie skomplikowanych analiz, jakie pozwalają na dokładną ocenę charakteru znamion barwnikowych. Dlatego należy pamiętać, że im szybsza reakcja pacjenta, tym szybsza diagnoza. Trzeba mieć świadomość, że w przypadku zwłoki szanse na całkowite wyleczenie dramatycznie maleją. 

Artykuł przygotowany we współpracy z: http://sthetic.pl/kosmetyka/